احترام و بزرگ داشتن یکدیگر

بعضی از افراد به هیچ کس اعتماد ندارند بلکه به همه بدبین و بدگمانند عده‏ای هم کاملاً بر عکس این دسته‏اند کدام یک از این دو نگرش صحیح است؟ جواب این است که نه خوش گمانی مطلق، درست است و نه بد گمانی مطلق، بلکه شیوه درست آن است که در رفتار خود با مردم به آنان احترام بگذاریم. برای همکاری با هر انسانی پیش از هر چیز باید به او احترام بگذاریم. هیچ انسانی حاضر نمی‎شود برای دست یافتن به چیزی از حیثیت و احترام خود مایه بگذارد حتی کودکان برای خود احترام و کرامت قایلند و انتظار دارند که مردم با آنان با این دید رفتار کنند.

برای به دست آوردن دل مردم باید از اعتقاد به بزرگی و برتری خود بر دیگران چشم بپوشیم و خود را یکی از آنان و همردیف ایشان بدانیم. مردم طبعاً کسی را که به آنان اعتماد به نفس بدهد دوست دارند و از کسی که این اعتماد را از آنها سلب کند متنفرند. بنابراین، آن دوستی که بر اساس احترام متقابل استوار نباشد دوستی پایان پذیر و ازهمان آغاز محکوم به شکست است.

از امور قطعی که در خور شک و تردید نیست آن است که اگر انسان به دیگران احترام بگذارد دیگران نسبت به وی احترام خواهند گذاشت و اگر به آنها اهانت کند مورد اهانت آنان قرار خواهد گرفت.

از این رو از پیامبر خدا(ص) و ائمه اهل بیت(ع) روایاتی در لزوم بزرگداشت دوست، اکرام و احترام او وارد شده است تا از این راه روابط آنها تحکیم و دلها تصفیه و بردوستی و برادری آنها افزوده گردد.

پیامبر خدا(ص) می‎فرماید: هرکس برادر مؤمنش را احترام کند خداوند را احترام کرده و چه گمان دارید درباره کسی که خدا را احترام کرده خداوند با او چه کاری خواهد کرد.

مردم با کسی که به آنان احترام بگذارند و نسبت به ایشان ابزار توجه و قدردانی کند انس و الفت می‎گیرند، زیرا هر انسانی هراندازه هم مقام و موقعیت داشته باشد بازهم خود را دوست دارد و لذا در جستجوی کسی است که از او قدردانی کند و نسبت به وی اعتماد و اطمینان نشان دهد.

بسیاری از مردم با استفاده از روش احترام نهادن به طرف مقابل به نتایج مثبتی رسیده‏اند و هر انسانی می‎تواند این موضوع را تجربه کند.

ممکن است بپرسید که چگونه به مردم احترام گذاریم؟ و چگونه نشان دهیم که به آنان توجه و اهتمام داریم؟ در جواب باید گفت هر انسانی دارای خصلت یا رفتار و یا بعدی شایسته ستایش و تمجید است. وظیفه شما این است که این جنبه‏های خوب را بیابید و او را به سبب داشتن آنها تمجید کنید. در زمینه رفتار انسانی یک اصل مهم برای جلب مردم وجود دارد و آن این است که همیشه کاری کن تا اشخاص دیگر به اهمیت خود پی ببرند و خود را در نظر تو مهم احساس کنند. دستیابی به این اصل مهم هنگامی میسر است که به سطح سخن پیامبر خدا(ص) ارتقا یابیم که فرمود: آنچه برای خود دوست داری برای برادرت نیز دوست بدار و دست بر سر هرکه می‎خواهی بگذار و برای او همان را بخواه که برای خود می‎خواهی.

بهترین مردم کسی است که به دیگران بدون کمترین چشمداشتی احترام گذارد؛ درست مانند پیامبران که به مردم بی آن که انتظار احترامی از آنان داشته باشند احترام می‎گذارند و بی آنکه توقع پاداشی داشته باشند به آنان بذل و بخشش می‎کردند. شعار همه پیامبران این بوده است: بگو هیچ پاداشی از شما نمی‎خواهم.(سوره انعام ایه 90).

آیا کسی که به شما چیزی می‎دهد بی آن که به انتظار پاداشی داشته باشد دوستی خود را بر شما تحمیل نمی‎کند؟ به کسی که چنین کند علی رغم میل خود، به او عشق می‏ورزید و این نهایت نیکی در حق اوست. حدیث شریفی می‎فرماید به هر که می‎خواهی خوبی کن، در این صورت بر او فرمانروا خواهی شد. امام صادق(ع) نیز می‏فرماید: مؤمن با هر که روبه رو شود می‎گوید او بهتر و با تقواتر از من است. و می‎افزاید هرگاه با بهتر از خود مواجه شود در برابرش فروتنی می‎کند و هرگاه با بدتر و پایین‏تر از خود برخورد کند با خود می‎گوید شاید در ظاهر بد و در باطن خوب است. اگر چنین کند سرور مردم روزگار خویش می‎گردد.

بعضی از مردم نه تنها به دیگران احترام نمی‎گذارند، بلکه آنها را تحقیر نیز می‎کنند در صورتی که اسلام تحقیر مردم و اهانت به آنان را حرام کرده و در حدیثی آمده کسی که دین خود را سبک شمارد همان است که برادرانش را تحقیر می‎کند، زیرا چنین شخصی در واقع مردم را تحقیر نمی‎کند بلکه دین خود را که مایه اتحاد و اجتماع مردم با اوست کوچک می‏شمارد.

نتیجه آن که برای به دست آوردن دوستان زیاد باید بیاموزیم که چگونه خواه در مسائل بزرگ و پراهمیت یا در امور کوچک و کم اهمیت به مردم احترام بگذاریم. بنابراین می‎توان نتیجه گرفت که نخستین گام برای جلب مردم به خود و افزودن شمار دوستان احترام نهادن به همگان است.
دومین گام فروتنی و دوری از تکبر است. چه بسیار انسان‏هایی که تکبر پیشه کردند و با تفاخر و غرور بر زمین گام برداشتند چنان که گویی زمین را خواهند شکافت یا سر برکوه‏ها خواهند سایید اما دست روزگار آنان را واژگون و نابود کرد با چنین وضعی تکبر چه معنا دارد؟

ربیع ماه مولود رحمت

اخلاق

مفهوم اخلاق در روانشناسی :

مفهوم اخلاق در روانشناسی به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی می باشد .این مفهوم به یک سلسله ارزشها و باورهای درونی اطلاق می شود که به عنوان یکی از عوامل مهار کننده عمل می کند .به این ترتیب وجدان از یک قضاوت ساده نسبت به درست و نادرست فراتر می رود و به مقام تشخیص و به کار بستن اصول ، تکالیف و قوانین اخلاقی می رسد .(کدیور ، 1378 ، ص14).

مفاهیم اخلاقی :

مفاهیم اخلاقی در جوامع و محیط های مختلف ارزشهای متفاوت دارد و حتی در یک اجتماع نیز مفاهیم اخلاقی در بین طبقات مختلف ارزشهای متفاوتی دارد. جنسیت نیزدراین مورد مؤثراست ،به طوری که ارزشهای اخلاقی میان دو جنس زن و مرد متفاوت است .
کودک در آغاز ارزشهای اخلاقی را در خانواده می آموزد و پس از ورود به اجتماع و قرار گرفتن در گروههای مختلف با ارزشهای گوناگون مواجه می شود و همین امر اغلب او را دچار تضاد و دو دلی می کند .درنتیجه گاهی اوقات ارزشهای اخلاقی قبلی را تغییر می دهد .مثلاً مفهومی را کودک در خانواده آموخته است و آن را خوب می داند ،درحالی که همین مفهوم در گروه همسالان و در محیط آموزشگاه ارزش دیگری دارد (مقدم ، 1366 ، ص 32 ).

منبع: راسخون ( http://rasekhoon.net/article/show/130206/ )

امام صادق (علیه السلام )فرمودند :

«انک قد جعلت طبیب نفسک و بین لک الداء و عرفت و آیه الصحه و دللت علی الدواء فانظر کیف قیامک علی نفسک »(کافی ، جلد 2 )
تو را طبیب خودت قرار داده اند ،مرض را بر تو آشکار کرده اند و نشانه های سلامت را به تو آموخته اند و تو را به داوری شفابخش ،راهنمایی نموده اند . در کار خود نظر کن و ببین چگونه برای سعادت خویش قیام می کنی .وجدان اخلاقی و فطرت انسانی است که آدمی را چون طبیب به درد و درمان خویش متوجه می کند و سلامت روان را اعلام می نماید (فلسفی ،1343 ).
در حدیثی از حضرت علی (ع)چنین آمده است :اکره نفسک علی الفضایل فان الرذایل مطبوع علیها .
با سعی و مجاهده فضایئل را به نفس سرکش خود تحمیل کن و برخلاف میل و رغبتش او را به پاکی و نیکی وادار نما ؛زیرا خواهش طبیعی و رغبت نفسانی بشر به شهوات ناروا و رذایل اخلاقی است و قبول فضایل و ملکات پاک بر خلاف تمایلات فطری نفس است (ماهنامه تربیت ، 1370 ،ص 44 ).
جان دیویی درباره ی تربیت اخلاقی می گوید :«به طور کلی موضوع تربیت اخلاقی وابسته به موضوع معرفت است .ایجاد عادات و انگیزه های اخلاقی مناسب، مستلزم شناختن این عادات و انگیزه هاست .درآموزشگاه باید دانش را به موارد و مصادیق علمی خود پیوند داد و اینگونه پیوندهاست که میزان سودمندی دانش را تعیین می کند .پس مهمترین مسئله تربیت اخلاقی ، مسئله رابطه دانش و اخلاق است .اگر دانشی که از درسهای مدرسه بر می خیزد در شخصیت مؤثر نیفتد ،تعلیم و تربیت متضمن نتیجه ی اخلاقی نخواهد بود . وقتی که دانش به رشد اخلاقی مخصوص و روشهای انضباطی متوسل می شوند .درچنین موردی دانش ، وجهی نظری به خود می گیرد و اخلاق به صورت فضیلت های انتزاعی در می آید ».(علی اشرف جودت ، 1370 ، ص 42).
دکتر کارل می نویسد :«کسی که از آغاز زندگی به شناختن خوبی و بدی عادت کرد ،در تمام عمر انتخاب خوبی و پرهیز از بدی ، برای او آسان خواهد بود و همان طور که از آتش دوری می کند از بدی نیز می پرهیزد ،وعهد شکنی و دروغگویی و خیانت در نظر او نه تنها اعمالی ممنوع ،بلکه غیر ممکن می آید ».(ماهنامه ی تربیت ،ص 196 ).
ارسطو برخلاف افلاطون معتقد است که علم و معرفت برای تحصیل فضیلت شرط کافی نیست .علاوه بر آن ،باید نفس را به فضیلت تربیت کرد .یعنی باید در نفس ،ملکات فضایل را ایجاد نمود .باید کاری کرد که نفس به فضایل که رعایت اعتدالها و حد وسطها است عادت کند و خو بگیرد و این کار با تکرار عمل میسر می شود (مطهری ، ص 34 ).
خواجه نصیر طوسی در همین زمینه می نویسد :«ارسطو در کتاب اخلاق گفته است که اشرار به تأدیب و تعلیم اخیار نشوند و هر چند این حکم علی الاطلاق نبود اما تکرار مواعظ و نصایح و تواتر تأدیب و تهذیب در موأخذت به سیاسات پسندیده ،هرآینه اثری بکند .پس طایفه ای باشند که هرچه زودتر قبول آداب کنند و اثر فضیلت بی مهلت و درنگی در ایشان ظاهر شود .طایفه ی دیگر باشند که حرکت ایشان به سوی التزام فضایل و تأدب و استقامت کندتر بود »(شکوهی ، ص 12

منبع: راسخون ( http://rasekhoon.net/article/show/130206/ )

پرورش اخلاقی دانش آموزان :

تحقق ارزشهای اخلاقی در مدرسه در صورتی میسر است که معلمان و کارکنان مدرسه به این ارزشها معتقد بوده ،مهارتهای لازم را برای تبدیل آنها به هدفهای رفتاری کسب کرده باشند (بازرگان ، پیوند ، شماره ی 211 ، ص 17 ).بسیاری از مدیران و معلمان از این شکایت دارند که به رغم اندرزهای اخلاقی که در کتب درسی دانش آموزان گنجانیده شده است و سخنانی که در خلال برنامه های صبحگاهی یا سایر مراسم مدرسه برای آنان ایراد می شود و وجود اشعار و جملات زیبایی که با خط خوش بر در و دیوار مدرسه برای جلب توجه شاگردان نوشته می شود ، رفتارهایی مانند تقلب ،دروغگویی ، بی اعتنایی به مقررات ،خشنونت و پرخاشگری در بسیاری از مدارس مشاهده می شود .
در برخی از مدارس زنگ تفریح برای درگیریهای شخصی دانش آموزان است و اگر دخالت بزرگسالان مدرسه نباشد ، مسائل ارتباطی بچه ها می تواند به خشونت و آسیب رسانی به یکدیگر و به وسایل مدرسه منتهی گردد.
این مربیان با آگاهی از اینکه مدرسه مهمترین محل پرورش دانش آموزان است مایلند نقش مثبتی در شکل دادن به شخصیت کودکان و نوجوانان داشته باشند ، اما روشهای سنتی رفتار و برخورد آنان با دانش آموزان پاسخگوی این نیاز نیست .آنان معمولاً در مقابل مسائل انضباطی شاگردان سعی می کنند با نصیحت ، تشویق رفتار مناسب و یا صحبت در مورد ارزشهای اخلاقی ، شاگردان را متوجه عواقب رفتار خود کنند .
اما با کم اثر بودن این رفتار دلسرد و ناامید گشته و عاقبت ناچار می شوند اعمال قدرت کنند و با سرزنش ،تنبیه ،اخراج از کلاس و در نهایت اخراج از مدرسه به رفتار نامناسب دانش آموزان بی انضباط خاتمه دهند .این نوع رفتار در بسیاری از موارد به ویژه در مناطق محروم ، توسط برخی از اولیاء که در برقراری نظم و اخلاق در خانه ناتوانند و تربیت اخلاقی فرزندان خود را یکسره از مدرسه انتظار دارند ، تشویق می گردد و اصطلاح «گوشتش مال شما ، استخوانش مال ما »اصطلاح قدیمی و آشنا برای بسیاری از معلمان آن نواحی است (همان منبع ، ص 17).

تقویت ارزشهای اخلاقی در دانش آموزان :

بعضی از مربیان معتقدند که توجه به یازده عامل زیر می تواند در گسترش ارزشها به خصوص در ایجاد دوستی و تفاهم بین دانش آموزان ، غنی کردن محیط مدرسه و کاهش مسائل انضباطی مؤثر واقع گردد .این عوامل به طور مختصر به شرح زیر است :

1 ـ آموزش مستقیم :

ارزشهای اخلاقی مانند مسئولیت پذیری ،احترام به حقوق دیگران ، همکاری ، صداقت ، شجاعت و مهارتهای ارتباطی باید در مدرسه برنامه ریزی گردد و مانند سایر دروس به طور مستقیم درکلاس و مدرسه تدریس شود .
این ارزشها و رفتارهای منطبق با آن در انسان ذاتی و خودانگیخته نیست ،بلکه در طی رشد کودک و در اثر ارتباط با بزرگسالان باید آموخته و درونی گردد .

2 ـ آموزش مفاهیم :

بسیاری از کودکان در بدو ورود به مدرسه درک روشنی از ارزشهای اساسی ندارند .اینان حتی اگر بتوانند مفاهیم فوق را تعریف کنند ، غالباً قادر نیستند آنها را به زندگی روزمره ی خود ارتباط دهند .
لازمه ی پرورش اخلاقی کودکان این است که آنان را در درک این نوع مفاهیم حو چگونگی تطبیق دادن آنها با واقعیتهای روزمره زندگی آشنا ساخت .

3 ـ به کارگیری زبان مثبت :

گفتار و دستورهای مسئولین مدرسه و معلمان وقتی اثر بخش خواهد بود که در محیط آموزشی ،زبان مثبت به جای زبان منفی به کار رود . مثلاً به جای عبارتی مانند به سرجلسه ی امتحان دیر نیایید، می توان گفت که به موقع
بیایید.
دانش آموزان وقتی بدانند دقیقاً چه انتظاری از آنان می رود ، پذیرش و اطاعت بیشتری از مقررات خواهند داشت .

4 ـ تقویت بصری :

کلمات و پیامهایی که بیانگر ارزشهای اخلاقی مورد نظر است ، باید در نقاط مختلف مدرسه و در معرض توجه دائم دانش آموزان قرار گیرد و در فرصتهای مختلف درباره ی آنها صحبت شود .درمدرسه ابتدایی می توان کلماتی مانند احترام ، همکاری ، درستی ، تفاهم ، بخشش و عفو را به عنوان ارزشهای مهم در مدرسه با حروف درشت در تابلوهای متعدد و در سرسرا یا نقاط دیگر نصب کرد .

5-محتوا و فرآیند :

علاوه بر آموزش ارزشها ، مدرسه باید شرایطی نیز برای کاربرد آنها فراهم آورد .به طور مثال وقتی به دانش آموزان می گوییم که صداقت بهتر از دورویی و یا حضور به موقع بهتر از تأخیراست و مؤدب بودن بر گستاخی ترجیح دارد ؛ باید این مفاهیم را طی فرآیندی چند مرحله ای به آنان تفهیم
نمود.دانش آموزان باید بتوانند رفتار جدید را آزمایش و تمرین کنند و به آثار آن پی ببرند .

6 ـ جو مدرسه :

تعلیم و تربیت اخلاقی محدود به کلاس درس نیست و این ارزشها باید از مرز کلاس عبور کرده به زمین بازی ، سالن اجتماعات ، ناهار خوری ، دفتر مدرسه و حتی اتوبوس راه یابد و از آنجا به خانه و جامعه ی کلی گسترش پیدا کند . اگر در مدرسه روح انصاف ، عدالت ، اعتماد متقابل و صمیمیت بین مسئولان مدرسه و معلمان برقرار باشد ،بچه ها عدالت ، صمیمیت و احترام متقابل را یاد می گیرند .

7 ـ مواد و امکانات آموزشی ساده برای معلمان :

آموزش ضمن خدمت و آماده سازی معلمان برای تدریس مفاهیم اخلاقی نباید طولانی ، وقتگیر و پرخرج باشد .معلم ها اصولاً در مقابل برنامه هایی که وقت و انرژی زیادی از آنان می گیرد ، مقاوم هستند .این برنامه ها و وسایل که مورد استفاده قرار می گیرد باید ساده و عملی باشد که معلمان آن را به صورت باری اضافه بر برنامه روزمره خود تلقی ننمایند ،بلکه آن را جزء لاینفک از وظایف تدریس خود بدانند .

8 ـ انعطاف پذیری برنامه :

برنامه آموزش اخلاقی دانش آموزان نباید تحمیلی و جزئیات آن از بیش تعیین شده باشد .این نوع برنامه ها باید انعطاف پذیر باشند و در آن جایی برای آزادی عمل و خلاقیت معلم در نظر گرفته شود تا معلمان بتوانند ضمن در نظر داشتن معیارهای مدرسه ،برنامه را با شرایط خاص و سبک تدریس خود انطباق دهند .

9 ـ مشارکت دانش آموزان :

همانگونه که برنامه تعلیم و تربیت اخلاقی باید آزادی عمل معلمان را در نظر داشته باشد ،دانش آموزان هم باید بتوانند در فرآیند تعیین اهداف مشارکت داشته باشند و نسبت به آن احساس تعلق نمایند .

10 ـ مشارکت اولیاء :

برنامه تعلیم و تربیت اخلاقی دانش اموزان در صورتی پایدارو مؤثر است که اولیاء با مسئولان و معلمان مدرسه جلساتی مستمر داشته باشند و از آنچه در مدرسه تدریس و تشویق می گردد ، آگاه شده در اجرای برنامه ها نقش داشته باشند .

11 ـ ارزشیابی :

برنامه ی آموزش اخلاق باید شامل ارزشیابی مقدماتی هدفها ،تشکیل جلسات و شوراهای متناوب در طول برنامه و ارزشیابی نهایی نتایج باشد .در مرحله ی برنامه ریزی اولیه ،معلمان و کارکنان مدرسه باید بتوانند انتظارات خود را به طور مشخص بیان کنند و جزئیات اهداف مختلفی را که امیدوارند به آنها دست یابند تعیین کنند .
شوراهای هفتگی معلمان فرصت مناسبی استت تا آنان با در نظر گرفتن اهداف ، تدریس خود را با آنها هماهنگ سازند .ارزشیابی نهایی باید نشان دهنده ی نتایج برنامه به صورت گزارشهای کوتاه معلمان در مورد تغییر رفتار دانش آموزان بر اساس متغیرهای مورد نظر باشد (همان منبع ، صص 24 ـ 21).
نقش آموزش و پرورش در تقویت ارزشهای اخلاقی ، وجدان و تعهد اجتماعی دانش آموزان :
اینکه آموزش و پرورش در تربیت نیروی انسانی آینده نقش زیربنایی دارد ، بر کسی پوشیده نیست .اما منظور آموزش و پرورش ، نباید فقط پرورش نیروهای مشخصی باشد که از نظر فنی و در رشته های گوناگون صاحب نظر باشند.بلکه آموزش و پرورش باید در کنار آموزشهای رسمی و برنامه ریزی شده در زمینه های اجتماعی و اخلاقی ، به طور جدی برنامه ریزی کند و این به سبب آن است که دانش آموزان و جوانان وقتی افراد مفیدی می شوند که بتوانند مشکلات جامعه را از طریق ایفای نقش خود برطرف کنند . یکی از پدیده هایی که نقش دانش آموزان را در حل مشکلات جامعه کاربردی می کند ، مسأله ی تقویت وجدان و تعهد اجتماعی آنان است که اگر در مسیر درستی قرار گیرد ، راه سازندگی هموار خواهد شد .بنابراین ،آموزش و پرورش باید در زمینه های زیر به تقویت ارزشهای اخلاقی وجدان و تعهد اجتماعی دانش آموزان بپردازد :
شرط اساسی برای پذیرش مسئولیت و تقویت تعهد اجتماعی دانش آموزان ، رشد اجتماعی آنان است .به طوری که افراد بتوانند در جامعه اظهار نظر ، ایفای نقش و انتقاد کنند و مسئولیتی بپذیرند .قبل از ورود دانش آموزان به جامعه ، مدرسه و آموزش رسمی باید روحیه ی گروه گرایی را در آنان تقویت کنند .تقویت روحیه گروه گرایی موجب می شود که دانش آموزان به مزایایی از قبیل مزایای اقتصادی و مالی ، تأمین و اهمیت ارضای نیاز گروهی و اجتماعی و کسب هویت و تشخیص فردی دسترسی یابند .(افچه ای ، 1369 ،ص25).
امروزه ،آموزش و پرورش باید مهارت کار کردن با گروهها را به دانش آموزان یاد دهد .زیرا پیوندهای میان اشخاص از عوامل کلیدی کامیابی در کار
است .کارها در میان گروههای کار و براساس مبانی تازه ای که حرمت و پاس فردی زیرساز آنهاست ،پیش برده می شود (طوسی ، 1375 ، ص 32).
با آموزش تقویت خودباوری در دانش آموزان توسط آموزش و پرورش ، آنان خود را باور می کنند و با اطمینان و اتکای به خود در مسئولیت های اجتماعی شرکت می جویند .مقدمه ی خودباوری ، خویشتن شناسی است و خویشتن شناسی نردبان معرفت است (الوانی ، 1373 ، ص9).
آموزش و پرورش باید از طریق معنی دادن به دانش آموزان ، خودآگاهی و خویشتن شناسی را در آنان زنده کند .سارتر می گوید :«ما در حال معنا دادن به انسان هستیم ، اما ساخت این تمدن ، کشتی به گل نشسته است .دنیا غیر شخصی شده و اینها همه باعث معنازدایی از انسان شده است »(قورچیان ، 1374 ، ص 88 ).
شرط اساسی خودباوری ، شناخت خود است .یعنی وقتی انسان توانمندی ها و استعدادها و قابلیت های روانی ، فردی ، عقلی ، فکری خود را شناخت ، باور او در مورد این که می تواند آنها را پرورش دهد ، شکل می گیرد و به خود پنداری خوب می رسد .خودپنداری های خوب با رفتار خودشکوفایی همراه می شود و فرد می تواند با آن با اطمینان به این که ارتباطش با محیط ثمربخش است ، به تعامل با محیط بپردازد .فرد خودشکوفا ، با محیط خود به خوبی رابطه برقرار می کند و فرصت های نشو و نمو و افزایش توان خود را می یابد و بدون تردید به رشد دیگران کمک می کند (بروس جویس ،1372 ، ص 422 ).
با توجه به مطالب بالا ،می توان خودباوری را چنین تعریف کرد :«خودباوری عبارت است از شناخت توانمندی های فکری ، ذهنی ، عقلی ، اخلاقی خود و پرورش آنها ، شکل دادن باور به اینکه با به کارگیری استعدادها و توانمندی های پرورش یافته می توان در جهت تعالی خود و جامعه گام برداشت و موفق شد

منبع: راسخون ( http://rasekhoon.net/article/show/130206/ )

رعایت ادب در جامعه

چگونه مؤدب باشیم؟

مؤدب بودن یعنی با ملاحظه و حق شناس بودن، و برای بسیاری از افراد مؤدب بودن کاری بسیار مشکل است. بعضی افراد اهمیتی به مؤدب بودن نمی دهند اما مطمئنا علاقه مند هستند که بی ادب به نظر نرسند، زیرا که می دانند بی ادب بودن باعث رنجش اطرافیان گشته و این احساس را در آنها ایجاد می کند که زیادی یا ناخواسته هستند و با شما راحت نخواهند بود و حتی ممکن است که از شما دلگیر و ناراحت شوند. برای اینکه بی ادب به نظر نرسیم  می توانیم نکات زیر را در نظر بگیریم:

یک: نجیبانه رفتار کنیم. یعنی وقتی کاری انجام می دهیم، چیزی تعارف می کنیم یا درخواستی می کنیم، رفتارمان طوری نباشد که طرف مقابل احساس کند که در محظور قرارگرفته یا به نحوی مجبور به انجام خواست ما است. این بی ادبی است که با عمل یا کلام خود حتی اگر به منظور کمک کردن باشد سبب نارحتی دیگران شویم. اگر برای کمک می خواهید ظرفها را بشویید یا از روی لطف می خواهید پول غذا را بپردازید و طرفتان می گوید:” نه، متشکرم.” بگویید:” خواهش می کنم، دوست دارم من هم کاری کنم.” و اگر باز هم پاسخ منفی گرفتید دیگر اصرارنکنید و مسئله را تمام کنید. آنچه مسلم است مورد لطف واقع شده اید، لطف را بپذیرید و در آینده در سبب جبران آن بربیایید.

دو: وقتی چیزی را نمی دانید به دیگران نگاه کنید. ببینید آنها چطور عمل می کنند. وقتی وارد می شوند چطور رفتار می کنند و درباره چه موضوعاتی حرف می زنند. استاندارد ادب و تواضع در موقعیت ها و مکان های مختلف، متفاوت است. ما نیازمند نشان دادن رفتارهای مختلفی در طول یک نهار شغلی، یک گردهمایی در تعطیلات، یک عروسی یا یک مجلس ختم هستیم. اگر در موقعیتی هستیم که نمی دانیم چگونه رفتار کنیم یا مؤدبانه از کسی سؤال کنیم و یا با مشاهده رفتار دیگران از آنها یاد بگیریم.

سه: با همه ی حاضران رفتاری یکسان داشته باشید، حتی اگر به یکی یا بعضی از آنها بیشتر علاقه دارید. همیشه فروتن باشید و خاطره بد از خود برجای نگذارید. اگر کسی با شما بدرفتاری می کند یا حتی به شما توهین می کند با او مشاجره نکنید و بگویید:” بگذارید با هم کنار بیاییم، به هر حال عقاید مختلف هستند.” و بعد موضوع صحبت را عوض کنید و اگر نشد خود را از مکالمه بیرون بکشید.

چهار: صحبت را با پرسیدن سؤالاتی معمولی درباره فرد مقابل شروع کنید. سعی کنید زیاد درباره خودتان حرف نزنید. اعتماد به نفس داشته باشید و رفتارتان ملایم باشد. سعی نکنید صحبت را در دست خود بگیرید زیرا نشانه خودبین بودن شما خواهد بود. وقتی طرف مقابل صحبت می کند خوب گوش دهید و اگر چیزی می پرسید پاسخ را با توجه گوش کنید. وقتی او صحبت می کند به دور و بر یا دیگران نگاه نکنید تا تصور نشود که بی علاقه یا بی ادب هستید و اهمیتی به حرفهای او نمی دهید.

پنج: روراست و صادق باشید. همیشه گفتن حقیقت بهتر از آشکار شدن دروغ است.

شش: هنگام دست دادن، مستقیما به چشمهای طرف مقابل نگاه کنید و دست او را به گرمی بفشارید. حواستان باشد: به گرمی نه به سختی! مراقب فشار دست خود باشید، بخصوص اگر فردی قوی هستید. مخصوصا هنگام دست دادن با خانم هایی که انگشتر در دست دارند مراقب باشید تا دستشان را زیاد فشار ندهید زیرا ممکن است دردناک باشد.

یادتان باشد که به خصوص در اروپا افرادی که سن بیشتری دارند و مقید به آداب قدیمی هستند این را بی ادبانه می دانند که دستتان را برای دست دادن با یک خانم و یا فردی همجنس اما بزرگتر از خود جلو ببرید. همیشه زودتر از دیگران سلام کنید اما بگذارید آنها دستشان را برای دست دادن جلو بیاورند. یادتان باشد که اگر مسن تر از فرد مقابل هستید همیشه اول شما دستتان را جلو بیاورید تا او احساس نکند که به او بی محلی کرده اید. معمولا اگر دست خود را جلو برده و به طرف او بروید این احساس را ایجاد می کنید که او مجبور به دست دادن با شماست، بنابراین با تماس چشم و لبخند و حالتی پذیرا جلو بروید و به خود فرصت دهید تا بفهمید که باید دست بدهید یا نه. این کار با تمرین آسان و خودکار می شود.

هفت: آداب غذاخوردن را یاد بگیرید. دستمال سفره را روی پاهای خود بیاندازید و اگر طرز استفاده از ظروف یا وسایل روی میز را نمی دانید، هیچ اشکالی ندارد اگر بپرسید یا به دیگران نگاه کنید تا بفهمید.عینک، موبایل یا وسایل شخصی اتان را روی میز نگذارید. کیفتان را جلو یا کنار پایتان زیر صندلی بگذارید. خوردن را همراه با دیگران شروع کنید و پیش از پایان غذا میز را ترک نکنید. این بی ادبی است که در حضور دیگران دندانتان را تمیز کنید یا آرایشتان را تجدید کنید. برای این کار به دستشویی بروید.

هشتم: لبخند بزنید تا معلوم شود که اوقات خوبی دارید. خنده یا سر و صدای بلند معمولا نشان دهنده معذب بودن یا گستاخ بودن شما است. رفتار ملایم و مؤدبانه باعث می شود که اطرافیان راحتتر با شما رفتار کنند. این را همیشه به خاطر داشته باشید که به نیازها و نظرات دیگران احترام بگذارید و ملاحظه دیگران را بکنید. یادتان باشد که تحت هیچ شرایطی به هیچ گروه سیاسی، مذهبی یا قومی توهین نکنید.

نه: رفتاری برازنده و با وقار داشته باشید. آرام بودن و حضور کامل در مجلس سبب جلب دیگران می شود و رفتار خوب، مؤدبانه و مهرآمیز دیگران مهمترین عامل در احساس راحتی و لذت بردن شما است.

احادیثی گهربار از مولا امیر المومنین

                     

 

 

امام علی(ع):

خَیْرُ ما وَرَّثَ الاّْباءُ الاْبْناءَ الاْدَبُ.(105)
بهترین ارث پدران براى فرزندان ، ادب است .

إِنَّکَ مُقَوَّمٌ بِاءَدَبِکَ فَزَیِّنْهُ بِالْحِلْمِ.(108)
تو با ادبت سنجیده مى شوى ؛ پس آن را با بردبارى زینت بخش .

 

آیه ای از نور

                                                 

دل نوشته

                                                    

تلنگر

                                    

احترام گذاشتن به دیگران نشانه عظمت وبزرگی:
هر انسانی برای خود احترامی قائل است . زمانی که به عقاید ،کارها وسلیقه های افراد در حد ومحدوده خودشان احترام بگذاریم وسعی نکنیم همیشه در پی رد کردن آنها برآییم دیگران ما را به رسمیت می شناسند چرا که مردم عادتا با کسی که به آنان احترام بگذارندونسبت به ایشان ابرازتوجه وقدردانی کنندانس والفت می گیرندپس برای جلب مردم آنچه می خواهند باید به آنان بخشید . بدیهی است که مردم برای دوستی ورزیدن با افراد مال و منزل نمی خواهند بلکه صرفاً خواهان احترام و بزرگداشت خود از سوی آنان می باشند . چرا که مردم خود را دوست دارند و هر کس برای خودش جهانی دارد مملو از آراء وعقاید و نظرات متعددی که همین عقاید انسانها رااز هم جدا می کند و دنیای هر فردی برای خودش محترم است پس کسی که به آنان احترم بگذارد و به عقاید آنان توجه نماید . دوست می دارند وکسانی را که عقاید آنان را نادیده گرفته و به شخصیت آنان احترام نمی گذارند نزد آنان هیچ محبوبیتی ندارد .
ممکن است بپرسید چگونه به مردم احترام بگذاریم ؟ چگونه نشان دهیم که به آنان توجه داریم ؟
جواب اینکه همان طور که بیان شد هر انسانی دارای خصلت یا رفتار و با عقیده و بعدی است که شایسته ستایش و تمجید است وظیفه ماست که این جنبه های خوب را بیابیم و او را به سبب داشتن آنها تمجید نماییم . و اگر هم قصد داریم به رد و اصلاح رفتار و افکار کسی بپردازیم باید از راه مناسبی استفاده کنیم . درابتدا باید به جنبه های شخصیتی طرف مقابل تا حدودی آگاه شویم ظرفیت او را بسنجیم و آرام آرام او را به اشتباهی آگاه سازیم و در صورت نیاز راه مناسب را به او پیشنهاد کنیم . در اینجاست که او را از قصد و نیت نوعدوستی خود آگاه کرده و خود را برای محبوبیت آماده می کنیم .
.
.
مونتسکیو: آنکه توقع احترام از دیگران دارد، خود نیز باید توقع احترام دیگران را برآورده کند و به آنان حرمت کند.
آدام اسمیت: هر قدر به دیگران احترام بگذاری برای خودت احترام خریده‌ای.
فرانتس فانون: احترام صفتی اکتسابی است. آن را به فرزندان خود بیاموزید.
آندره وزالیوس: اگر همه مردم ارزش احترام را می‌دانستند و در زندگی به آن عمل می‌کردند دنیا گلستان می‌شد.
ماری کوری: احترام، بزرگی و کوچکی، فقر و ثروت، زشتی و زیبایی نمی‌شناسد.
آندره موروآ: احترام را باید در خانه آموخت. در مدرسه تمرین کرد و در جامعه کامل نمود.
ژاک ژان روسو: احترام به دیگران را باید از همان دوران کودکی به کودکان آموخت.
پرل. س. باک: احترام در حقیقت همان رعایت حال دیگران در موارد و مواقع مختلف است.
آلفونس دوده: اگر می‌خواهی محترم باشی، باید همه را محترم بداری.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) در این زمینه می فرمایند :
خداوند دربرابر گذشت بنده بر عزت او می افزاید.
امام علی (علیه السلام) در وصف مومن می فرماید :
مومن، نرمخو و مهربان است از صخره سخت تر و از بنده ذلیلتر است.
نتیجه:
اگر به دیگران احترام نگذارید مردم شما را به چشم یک انسان بی محبت نگاه می کنند که قادر به درک ارزش وجودی دیگران نیست. اگر انتظار دارید که دیگران با شما با احترام رفتار کنند اولین قدم این است که با دیگران با احترام رفتار کنید. افراد خوب ؛ با مهربانی، سخاوت و تعاون اجتماعی بیشتری با دیگران برخورد می‌کنند.

احترام به هم

                                                                   

از زمانی که بشر وارد عصر جدیدی شد و روابط اجتماعی نمود بیشتری پیدا کرد، قوانین برای تنظیم روابط بین اعضای جامعه وضع شد. ولی برای اختلاف عقیده و نظر چاره چیست؟ همه ما در عقاید و نظرات خود با دیگران متفاوت هستیم.اما زندگی اجتماعی مستلزم تعامل و ارتباط با دیگران و برای این منظور نیاز به درک و احترام متقابل بین اعضای جامعه هست.
برای رسیدن به تعامل و احترام متقابل نیاز به تحمیل نکردن عقاید خودمون به دیگران، سرزنش نکردن باورهای قلبی و عقاید دیگران و گوش دادن به نظرات دیگران بدون اظهار مخالفت و جبهه گیری هست. هر انسانی تحت فرهنگ خاص و ویژگی های ذاتی متفاوتی رشد کرده. پس به جای جبهه گیری و قضاوت راجع به دیگران به عقاید و نظرات هم احترام بگذاریم تا تعامل و تفاهم تو روابط اجتماعی پررنگ تر بشه.

پی نوشت: منظور از احترام گذاشتن به عقاید دیگران ، قبول کردن هر آنچه که طرف مقابل به اون اعتقاد داره نیست. هر انسانی عقیده و نظر خاص خودش رو داره و مجموع اونها هویتش رو شکل میده. ولی تو روابط اجتماعی باید به دیگران و تفکر و نظراتشون احترام گذاشت.منظور احترام به انسانهاست. نه قبول کردن همه نظرات

پرسش مهر